Anak merak kukuncungan. Hartina : Turunan anu hadé
laku-lampahna, luhur budina, galibna sok hadé deui laku-lampahna, luhur deui
budina, cara luluhurna baé.
Cara (Kawas) kuda leupas ti gedogan. Hartina : Bingung ku
kamerdékaan. Terus sakama-kama nganteur kahayang, ngalajur napsu, lantaran
euweuh anu ngageuing atawa nyengker.
Ceuli léntaheun. Hartina : Sok gagancangan nyaritakeun ka
batur, naon baé anu geus kadéngé, turtaning tacan karuhan éta béja téh bener
henteuna.
Cileuncang mandé sagara = Cécéndét mandé kiara = Hunyur
mandéan gunung. Hartina : Nyaruaan ka jelema anu saluhureun harkatna, darajatna
atawa pangabogana.
Dikungkung teu diawur, dicangcang teu diparaban. Hartina :
Ari dipegat mah teu acan, ngan geus teu dipeutingan jeung teu dibalanjaan.
Ganti pileumpangan. Hartina : Ganti adat; anu tadina hadé
jadi goréng atawa nu tadina goréng jadi hadé j.s.t.
Halodo sataun, lantis ku hujan sapoé. Hartina : Kahadéan
anu sakitu gedéna tur lilana, leungit sama sakali ku kagoréngan atawa kasalahan
sakali.
Hampang leungeun. Hartina : Babari neunggeul.
Hérang caina, beunang laukna. Hartina : Maksudna bisa
kahontal kalawan bérés teu aya hiji pihak anu dirugikeun atawa dinyenyeri.
Heurin ku létah. Hartina : Teu kaduga ngabongkar hiji
perkara, ku lantaran loba karisi-karémpan, paur jeung inggis ku balukarna.
Kaciwit kulit kabawa daging. Hartina : Kababawa,
katurak-tarik kana hiji perkara. Keukeuh milu susah, sanajan teu boga salah
jeung henteu milu ulubiung perkarana.
Kajeun kendor ngagémbol, tibatan gancang pincang. Hartina :
Pagawéan urang téh kajeun teuing lila anggeusna, tapi hadé. Ieu téh leuwih
utama ti batan gagancangan migawéna, tapi hasilna goréng.
Kandel kulit beungeut. Hartina : Taya kaérana, atawa
Saeutik kaérana.
Kawas anjing kadempét lincar. Hartina : Méré parentah ka
batur teu kalawan sabar, malah bari ambek-ambekan sagala.
Kawas kedok bakal. Hartina : Rupana goréng kacida.
Kawas lauk asup kana bubu. Hartina : Gampang asupna kana
hiji pagawéan, tapi pohara héséna dina hayang kaluar ninggalkeun éta pagawéan.
Kembang mata. Hartina : Nu dipikaasih, boh jalma, boh sato
atawa barang.
Keur meujeuhna bilatung dulang. Hartina : Laleutik kénéh
pisan, keur meujeuhna bareuki dahar.
Keur meujeuhna héjo lembok rambay carita. Hartina : Keur
meujeuhna loba pakaya jeung loba rejeki.
Keur tulang tonggong. Hartina : Keur sasadiaan di ahir, di
mana papanggih jeung pangabutuh.
Kiceupna sabedug sakali. Hartina : Pohara lungguhna.
Kiruh ti girang, kiruh ka hilir. Hartina : Lamun anu di
luhurna teu balageur jeung teu balener, nu di handapna oge tangtu milu teu
balageur jeung teu balener.
Kokojona. Hartina : Pangpinterna.
Kokolot begog. Hartina : Nyanyahoanan.
Kokoro manggih mulud = Puasa manggih lebaran. Hartina : Anu
saumur-umur miskin, tuluy dina hiji waktu pinanggih jeung kamulyaan atawa
rejeki anu gedé, sasarina sok pohara kacemekanana, nepi ka siga nu
mangpang-meungpeung.
Kokoro nyenang. Hartina : Teu merenah, teu pantes da lain
dina tempatna: ngeunaan barang atawa papakéan. Ngeunaan jelema miskin nu
nembongkeun kabogana ku lantaran hayang dipuji.
Kokoro nyoso, malarat rosa, lebaran teu meuncit hayam.
Hartina : Teuing ku miskin.
Kolot sapeuting. Hartina : Geus meunang umur ari jelemana
mah, ngan teuing ku bodo, euweuh kanyaho.
Kotok bongkok kumorolong, kacingcalang kumarantang = Lauk
buruk milu mijah = Piritan milu endogan. Hartina : Pipilueun kana hiji kalakuan
ku lantaran kabawakeun ku batur, henteu kalawan kahayang sorangan, nepi ka
goréng katénjona.
Kudu bisa ngeureut miceun (ngeureut neundeun). Hartina :
Kudu bisa nyukupkeun rejeki atawa pangala anu saeutik.
Kudu boga pikir kadua leutik. Hartina : Ulah sabongbrong
teuing, kudu aya pikir rangkepan, kudu aya rasa curiga.
Kujang dua pangadékna. Hartina : Hiji pagawéan anu ngandung
dua maksud.
Kulak canggeum. Hartina : Milik hadé atawa goréng anu geus
ditangtukeun ti ajalina kénéh ku Gusti nu Maha Suci.
Kumaha bulé hideungna baé. Hartina : Kumaha engké baé
buktina.
Kunang-kunang nerus bumi. Hartina : Ramana geus teu jeneng
deui. Di putra awal-ahir aya anu jeneng cara ramana.
Kuru cileuh, kentel peujit. Hartina : Nuju tirakat, napaan
awak atawa anak ku ngurangan saré jeung dahar.
Kurung batok. Hartina : Ngahékok baé di lembur, carang
pisan nyanyabaan: balukarna saeutik pisan pangalamanana jeung kanyahona.
Labuh diuk, tiba neundeut. Hartina : Sarua salahna atawa
sarua cilakana.
Lain lantung tambuh laku, lain léntang tanpa béja, lain
leumpang maladra. Hartina : Indit ti imah kalawan ngandung maksud anu tangtu,
lain lampah sakaparan-paran henteu puguh nu dijugjug, henteu nyata nu diseja.
Landung kandungan, laér aisan. Hartina : Gedé timbanganana,
gedé pangampurana.
Lauk buruk milu mijah = Piritan milu endogan. Hartina :
Pipilueun kana hiji kalakuan ku lantaran kabawakeun ku batur, henteu kalawan
kahayang sorangan, nepi ka goréng katénjona.
Léngkah kapiceun. Hartina : Teu beubeunangan. Nyanyabaan ka
ditu ka dieu anu teu ngahasilkeun naon-naon.
Lesang kuras. Hartina : Teu bisa nyésakeun rejeki: loba
atawa saeutik ogé béak-béak baé, taya pisan sésana.
Leubeut buah, héjo daun. Hartina : Keur meujeuhna loba
rejeki, loba pakaya.
Leuleus awak. Hartina : Babari jeung daékan dititah.
Leuleus jeujeur, liat tali. Hartina : Gedé hampurana. Ka nu
gedé ka nu leutik dosana, ngama'lum baé.
Leunggeuh cau beuleum. Hartina : Teu lutreuk dina
ngajalankeun hiji pagawéan.
Leutik cahak, gedé cohok. Hartina : Pangasilanana ngan
saeutik, tapi ari pangaluaranana mah gedé.
Leutik ringkang gedé bugang. Hartina : Jelema mah teu
beunang disapirakeun, sabab sanajan leutik warugana, dina aya papaitna atawa
bobor karahayuanana mah, bisa jadi kasusah saréréa anu gedé.
Leutik-leutik ngagalatik. Hartina : Sanajan leutik awakna
henteu jangkung tur dedeg, tapi lébér ku wawanén.
Leuwi jero beunang diteuleuman, haté jelema najan déét teu
kakobét. Hartina : Hadé goréngna pikiran jelema hésé dikira-kirana.
Lieuk euweuh, ragap taya. Hartina : Teuing ku miskin, nepi
ka teu boga naon-naon.
Lodong kosong ngelentrung. Hartina : Ari carita mah beunang
diandelkeun jeung diadukeun, ngan kanyaho euweuh.
Lodong kosong ngelentrung. Hartina : Kalah ka loba omong
baé, ari pangartina mah euweuh.
Luhur kuta, gedé dunya. Hartina : Gagah tur beunghar, taya
kakurang.
Luhur tincak Hartina : Gedé hulu, cetaan, resep niru
kalakuan jelema nu laluhur pangkatna atawa loba kakayaanana.
Luncat mulang. Hartina : Teu beunang dicekelan omonganana,
ayeuna kieu, engké mah kitu.
Lungguh tutut. Hartina : Katénjona siga lungguh, tapi
saenyana mah henteu.
Maliding sanak. Hartina : Henteu adil, pilih kasih.
Manan léwéh mending waléh. Hartina : Leuwih hadé wakca balaka,
batan di ahir meunang kasusahan.
Mangpéngkeun kuya ka leuwi. Hartina : Nitah mulang ka
lemburna, atawa nitah pindah ka tempat bali geusan ngajadina.
Muncang labuh ka puhu = Kebo mulih pakandangan. Hartina :
Mulang ka lemburna, sabadana mangtaun-taun aya di panyabaan.
Nepi ka pakotrek iteuk. Hartina : Ngeunaan ka nu laki-rabi,
ngajodo nepi ka kolot pisan.
Nété porot, ngeumbing lésot. Hartina : Cukup ari ihtiar mah
kalawan mangrupa-rupa akal-tarékah, tapi teu hasil baé.
Ngadagoan kuah beukah. Hartina : Ngadagoan pasésaan
kadaharan. Ieu ngan wungkul ngeunaan tukang babantu di imah batur baé, anu
saenyana mah ayana tukang babantu téh henteu perlu.
Ngalebur tapak. Hartina : Miceun jeung ninggalkeun kalakuan
nu goréng sarta saterusna milampah anu hadé baé.
Ngaliarkeun taleus ateul. Hartina : Ngabéja-béjakeun
kagoréngan atawa kajahatan anu lian.
Ngebutkeun totopong. Hartina : Ngabijilkeun sakabéh élmu nu
aya di urang.
Ngembang boléd. Hartina : Tétéla.
Ngembang kadu. Hartina : Olohok.
Ngeupeul ngahuapan manéh. Hartina : Lungas-lengis
pikawelas, mikaasih ka diri sorangan; nu dipalar supaya batur welaseun, asiheun
jeung nulungan ka diri urang.
Ngeureut miceun. Hartina : Nyésakeun rejeki.
Ngodok liang jero. Hartina : Teu hasil enggoning nyiar
rejeki, ka ditu ka dieu luput baé.
Ngukur ka kujur, nimbang ka awak. Hartina : Ngaluarkeun
duit pikeun kaperluan hirup, hakan, paké, j.s.t. disaluyukeun jeung pangala.
Ngukut kuda kuru, ari geus gedé sok nyépak. Hartina :
Ngukut bujang anu tadina pohara balangsakna, susah dahar susah maké, tapi ari
geus mulia, awak lintuh jeung paké hadé, ngalawan ka nu jadi dunungan.
Nimu luang tina burang. Hartina : Nambahan luang atawa
pangarti waktu keur pinanggih jeung kacilakaan atawa hukuman..
Ninggang kekecrak. Hartina : Keur mah goréng rupana, goréng
lakulampahna deuih.
Nu édan dikendangan, nu burung diangklungan. Hartina :
Ngahaminan carita tukang wadul.
Nutup lobang, gali lobang. Hartina : Teu aya eureunna boga
hutang, sabab lamun geus lunas hutang nu heubeul, tuluy nyieun deui hutang anu
anyar, kitu baé saterusna.
Paheuyeuk-heuyeuk leungeun. Hartina : Silih bantuan, silih
bélaan, silih tulungan.
Panjang leungeun. Hartina : Sok ceceremed, daék nyokot
atawa maling barang batur.
Pariuk manggih kekeb. Hartina : Lalaki anu goréng rupana
ngajodo jeung awéwé anu goréng patutna.
Parjang léngkah. Hartina : Lampar, jauh panyabaanana.
Sabalikna tina kurung batok.
Pipilih nyiar nu leuwih, kocéplak meunang nu pécak. Hartina
: Milih kalawan ati-ati pisan ku lantaran hayang meunang nu leuwih hadé, ngan
ahirna meunang nu leuwih goréng.
Pondok léngkah = Kurung batok. Hartina . Kurang pangalaman
ku lantaran tara nyanyabaan jauh, carang pisan ninggalkeun lembur sorangan.
Pur kuntul kari tunggul, lar gagak kari tunggak, tunggak
kacuwatan daging. Hartina : Dina cidrana anu diborehan. boreh anu katempuhan,
kudu mayaran hutang anu dipangnanggungkeun.
Rumbak kuntieun. Hartina : Henteu lengkep, aya baé anu
kurang nu matak cua kana haté.
Sakecap kadua gobang Hartina : Gampang ngambek jeung
gampang ngadék deuih.
Sakiriciking duit, sakocopoking bogo. Hartina : Naon baé
anu matak narik kana haté urang.
Salieuk béh. Hartina : Beunghar, sagala aya.
Satengah buah leunca. Hartina : Teu jejeg ingetanana,
langlang-lingling, rada gélo.
Sibanyo laleur. Hartina : Ledis pisan, teu nyésa
saeutik-eutik acan.
Teu beunang dikoét ku nu kékéd. Hartina : Teuing ku korét:
tara pisan tutulung ka nu butuh, tatalang ka nu susah.
Teu jauh laukna. Hartina : Ngeunaan ka jelema. Saha baé ogé
tangtu aya pigawéeunana.
Teu nyaho di lauk. Hartina : Teu nyaho di kauntungan atawa
piuntungeun.
Ti kikirik nepi ka jadi anjing. Hartina : Ti bubudak nepi
ka kolot.
Ti luhur sausap rambut, ti handap sahibas dampal. Hartina :
Ménta pangampura tina rumasa geus salah atawa boga dosa.
Tiis leungeun. Hartina : Melak naon baé ogé sok jadi, tara
paéh.
Ulah cara ka kembang malati, kudu cara ka picung. Hartina :
Ulah ngurangan kanyaah, kudu beuki lila beuki nyaah.
Ulah cara ka kembang malati, kudu cara ka picung. Hartina :
Ulah sok bosenan ari ka pamajikan téh. Hadéna mah ti keur ngora kénéh nepi ka
geus kolot téh, lain beuki lila beuki bosen, tapi beuki lila beuki welas asih.
0 komentar:
Posting Komentar