Paribasa Sunda | 8

• Asa dijual payu. Hartina : Ngungun duméh nyorangan di pa­nyabaan, jauh ti indung ti bapa.
• Aya jalan komo meuntas. Hartina : Aya lantaran anu diarep-arep ti tadina, nepi ka maksud urang gancang kahontalna.
• Bobor karahayuan. Hartina : Henteu rahayu, henteu salamet, meunang kacilakaan atawa tiwas.
• Boga pikir kaping burih. Hartina : Boga kahayang anu datangna téh lain ti heula, tapi pandeuri.
• Bonténg ngalawan kadu.  Hartina:  Nu leutik ngalawan nu gedé.;   Nu handap ngalawan nu luhur.;   Nu lembék ngalawan nu kuat. ;   Somah ngalawan ménak. ; Tangtu éléhna.      
• Buah ati. Hartina : Pohara dipikanyaahna. (Ngeunaan ka jelema wungkul).
• Buburuh nyatu diupah béas.  Hartina : Nyiar pangarti tur diburuhan atawa digajih.
• Buluan belut, jangjangan oray. Hartina : Pamohalan kajadian.
• Bungbulang tunda. Hartina : Tunda talatah. Lamun dititah, tara sok pék ku manéh, tapi sok nitah deui ka batur.
• Buntut kasiran. Hartina : Korét, medit, ngeupeul, tara pisan barangbéré.
• Bur beureum, bur hideung, hurung nangtung, siang leumpang.  Hartina : Ginding, loba pakéan anu aralus dipaké
• Buruk-buruk papan jati.  Hartina : Ka sobat atawa ka baraya mah sok hayang ngahampura baé lamun aya kasalahanana téh.
• Caang bulan dadamaran. Hartina : Migawé anu kurang mangpaat.
• Cara bueuk meunang mabuk.  Hartina : Ngeluk baé, teu lémék, teu nyarék, euweuh hojah, euweuh karep: euweuh kahayang sabab éra atawa sieun.
• Cara embé. Hartina : Embung mandi, sabab sieun ku cai.
• Cara gaang katincak. Hartina : Anu tadina ramé kacida, ayeuna mah jadi jempling pisan.
• Cara jogjog mondok. Hartina : Carékcok baé, mani gandéng naker.
• Ciri sabumi, cara sadésa. Hartina : Béda tempatna, béda deui adat jeung kabiasaanana.
• Daék macok, embung dipacok. Hartina : Daék ngarah kana rejeki atawa pakaya batur, tapi diarah rejekina atawa pakayana ku batur mah teu daék.
• Dagang oncom, rancatan emas. Hartina : Ari modalna gedé kacida, ngan bati anu diarahna pohara leutikna.
• Dagang peda ka Cirebon. Hartina : Henteu payu daganganana, sabab nga­jualna ka tukangna, atuh tangtu baé moal dibeuli.
• Dah bawang, dah kapas. Hartina : Tah barangna, tah duitna.
• Dédéngé tara. Hartina : Neruskeun béja anu tacan sidik pisan.
• Deugdeug tanjeuran. Hartina : Pada ngadeugdeug, pada nongton, sabab jadi deugdeugan, jadi tongtonan, ku tina pinterna dina kasenian, upamana : pinter tembang, ngacapi jst.
• Deukeut-deukeut anak taleus.  Hartina : Ari imahna mah puguh ogé padeukeut, ngan hanjakal henteu nyaho ti bareto yén baraya.
• Dihin pinasti, anyar pinanggih. Hartina : Baheula ditangtukeunana, ngan kakara ayeuna kalakonanana atawa kapanggihna. Ngeunaan: papastén jelema
• Dikompét-daunkeun = Dihurun-suluhkeun.  Hartina : Dihijikeun baé, disaruakeun baé, teu dipisah-pisah.
• Dogdog pangréwong. Hartina : Bantuan anu lumayan pisan, nu euweuh hartina : dina teu ayana ogé teu naon-naon.
• Dogong-dogong tulak cau geus gedé dituar batur.  Hartina: Ngantian jeung mahugi parawan ti keur leutik kénéh, sugan diparengkeun ku Nu Kawasa pipamajikaneun; na ari geus gedé dikawin ku batur, atuh hésé capé taya gawé.
• Dosa salaput hulu. Hartina : Teuing ku loba dosa.
• Dulang tinandé. Hartina : Awéwé mah nurutkeun baé, kumaha diaturna jeung diparéntahna ku nu jadi salaki.
• Duum tinggi. Hartina : Ngabagikeun naon-naon henteu kalawan adil, aya nu loba, aya nu saeutik.
• Élmu ajug. Hartina : Pinter ari mapatahan ka batur mah, tapi prak ku manéh henteu.
• Élmu sapi. Hartina : Samiuk (ngahiji) kana kagoréngan.
• Élmu tumbila. Hartina : Nu boga imah ngarugikeun ka tatamu.
• Elok bangkong. Hartina : Nuju sakarat, ngan kari tunggu dawuh baé, keur ngaleupaskeun nyawa.
• Endog mapatahan hayam. Hartina :  Nu sahandapeun mapatahan ka nu saluhureun.;  Nu sangoraeun mapatahan ka nu sakoloteun.
• Endog sapatarangan, peupeus hiji, peupeus kabéh. Hartina : Kasusah atawa karerepet anu tumiba ka dulur, baraya atawa sobat, balukama ngabingungkeun atawa nyusahkeun ka saréréa.
• Endog tara megar kabéh. Hartina : Najan saindung-sabapa henteu sarua milikna, rejekina atawa darajatna.
• Gagalana. Hartina : Jagona, kokojona.
• Galak sinongnong.  Hartina : Mimiti balég, ngeunaan ka parawan (cawéné, lanjang).
• Galéhgéh gado. Hartina : Daréhdéh, tapi henteu terus kana haté.
• Gancang pincang. Hartina : Ku lantaran digawéna buru-buru jeung kurang ati-ati, hasilna téh teu nyugemakeun.
• Gantung déngé. Hartina: Henteu terus bisa ngadéngékeun hiji perkara jeung pohara hayangna neruskeun ngadéngékeun.
• Hayang untung jadi buntung. Hartina : Teu papanggih ari jeung kauntungan mah, papanggih sotéh jeung karugian anu sama sakali henteu diarep-arep.
• Jabung tumalapung, sabda tumapalang. Hartina: Milu nyaritakeun hiji perkara, sakapeung némpasan omongan batur, nyeta-nyeta jiga nu nyaho, turtaning (padahal) teu nyaho di naon-naon.
• Jadi maung malang. Hartina : Jadi panghalang, ngeunaan ka lalaki nu ngahalangan pijodoeun hiji awéwé.
• Jadi sabiwir hiji. Hartina : Jadi carita jelema loba.
• Jadi senén kalémékan. Hartina : Mindeng dicaritakeun.
• Jaman cacing dua saduit.  Hartina : Baheula pisan.
• Janget kina telon. Hattina : Turunan alus atawa goréng ti indung-bapa; ngeunaan ka sasatoan.
• Jantungeun. Hartina : Ngahuleng baé teu lémék teu nyarék, lantaran kagét kacida.      
• Jati kasilih ku junti. Hartina : Pribumi kaéléhkeun ku urang asing.
• Jauh jauh-panjang gagang. Hartina : Hanas jauh-jauh ogé dijugjug, ngan hanjakal ku teu hasil.
• Jauh ka bedug, anggang ka dayeuh. Hartina : Dusun teu nyaho di tata-titi, tindak­tanduk, suba-sita, duduga jeung peryoga.
• Jauh tanah ka langit. Hartina : Pamohalan nu sarupa kitu bisa kajadian.
• Jawadah tutung biritna, sacarana-sacarana. Hartina : Unggal bangsa béda adatna jeung kabiasaanana.
• Jégjég cékér. Hartina : Capé ku lantaran leumpang ka ditu ka dieu baé.
• Jéjér pasar. Hartina : Lumrah baé. Mun ngeunaan ka lalaki, kasép henteu, goréng henteu. Mun ngeunaan ka awéwé, geulis henteu goréng henteu.
• Jelema pasagi. Hartina : Loba kakayaanana jeung pangawéruhna.
• Jeung léwéh mah mending waléh. Hartina : Leuwih hadé wakca balaka ngedalkeun kahayang, ti batan ngandung kabingung teu wani pok nyarita.
• Jogjog neureuy buah loa. Hartina : Mikarep ka nu lain babad.
• Kawas hayam keur endogan. Hartina : Ciling-cingcat baé, teu bisa cicing.
• Kawas lauk asup kana bubu. Hartina : Gampang meunangna jeung asupna kana hiji pagawéan, tapi hésé béléké kaluarna jeung ngécagkeunana éta pagawéan.
• Lauk buruk milu mijah = Piritan milu endogan. Hartina : Pipilueun kana hiji kalakuan ku lan­taran kabawakeun ku batur, henteu kalawan ka­hayang sorangan, nepi ka goréng katénjona.
• Leuleus jeujeur, liat tali.  Hartina : Adil pohara.
• Leutik burih. Hartina : Leutik wawanén.
• Loba teuing jaksa. Hartina : Loba teuing nu pinter, nu ngatur jeung mapatahan; balukarna matak bingung ka nu dipapatahanana.
• Meuli teri meunang japuh = Nyair hurang meunang kancra. Hartina : Kalawan teu disangka-sangka meunang milik, darajat atawa kauntungan anu leuwih gedé.
• Moal neangan jurig nu teu kadeuleu. Hartina : Arék nyekel jelema anu aya baé, moal neangan jelema anu euweuh.
• Mobok manggih gorowong.  Hartina : Meunang jalan pikeun ngalaksanakeun kahayang.
• Naheun bubu pahareup-hareup. Hartina : Dina aya pangabutuh, silih injeuman duit.
• Nangkeup mawa eunyeuh. Hartina : Mawa cilaka ka jelema anu dipéntaan tulung jeung geus nulungan ka urang.
• Ngabudi ucing. Hartina : Teu wani nimbongkeun atawa ngedalkeun kahayang, atawa kadeudeuh.
• Ngaburuy. Hartina : Nyaneut wungkul, teu aya lalawuhna: inumeunana aya, tapi ari dahareunana mah teu aya.
• Ngadeupaan lincar. Hartina : Ngadeukeutan anu keur sidekah atawa kariaan, supaya katénjo ku nu boga imah jeung diajak dahar.
• Ngagandong kéjo, susah nyatu.  Hartina : Loba ari titaheun mah, boh anak boh bujang, ngan hanjakal ku hésé nitah, euweuh nu daékeun ari dititah téh.
• Ngodok liang buntu. Hartina : Hésé capé taya gawé, susah payah taya guna, sanajan tihothat ogé moal atawa henteu beubeunangan.
• Nu borok dirorojok = Nu titeuleum disimbeuhan.  Hartina : Nu keur susah ditambah kasusahanana; nu keur nyeri ditambah kanyerianana.
• Nu burung diangklungan, nu édan dikendangan. Hartina: Ngahaminan omongan atawa carita batur, sanajan ceuk haté sorangan éta omongan atawa carita téh salah.
• Nyeungeut damar di suhunan. Hartina :   Mintonkeun kakayaan.;   Barangbéré supaya dipuji.
• Nyieun catur taya dapur.  Hartina: Nganggit hiji dongéng anu henteu puguh galurna
• Nyieun poé bungsuna. Hartina : Nyieun poé panungtungan; ka hareup mah embung wawuh atawa ngahiji deui.
• Nyieun pucuk ti girang. Hartina : Pangheulana néangan pibatureun paséa atawa gujrud.
• Nyolok mata buncelik. Hartina : Nganyenyeri, ngahina atawa ngawiwirang di hareupeunana.
• Pait daging, pahang tulang. Hartina : Cageur, teu keuna ku panyakit naon baé.
• Paluhur-luhur diuk. Hartina : Pagedé-gedé kauntungan dina nyiar kipayah
• Piit ngeundeuk-ngeundeuk pasir. Hartina : Mikarep nu lain babadna, tangtu moal kasorang             
• Sabuni-buni nu ngising. Hartina : Sanajan dibunian atawa disumputkeun ogé, ari laku-lampah anu goréng mah awal-ahir sok kudu kanyahoan baé.
• Sadom araning baraja, sakunang araning geni.  Hartina:  Sanajan saeutik, omat ulah wani ngagasab duit Nagara. ;  Perkara anu bisa ngalantarankeun cilaka sanajan leutik.
• Sagalak-galakna macan, tara nyatu anak. Hartina : Sanajan pohara bengisna nu jadi indung-bapa, umumna mah tara téga ka nu jadi anak.
• Sakirincinging duit, sakocopoking iwak. Hartina : Sanajan saeutik, omat ulah arék wani ngagasab duit Nagara.
• Sereg di panto, logor di liang jarum. Hartina : Nyingkahan hirup kumbuh jelema loba, sabab loba dosa, loba kasieun jeung kaéra; betahna téh di nu suni, nu teu aya jelema.
• Siduru isuk. Hartina : Nyunatan atawa kariaan, teu maké tatabeuhan.
• Teu busik bulu salambar. Hartina : Teu rogrég-rogrég, malah unggul dina juritna.
• Teu didingding kelir. Hartina : Teu dibuni-buni, ditembrakkeun baé, teu dirusiahkeun.
• Teu kaur buluan. Hartina : Teu kaur boga pakaya.
• Teu ngalarung nu burung, teu nyésakeun nu édan.  Hartina : Ngalajur hawa napsu ka awéwé, ka nu halal jeung nu haram ogé disaruakeun baé.
• Ulah muragkeun duwegan ti luhur. Hartina : Masing nyaah kana rejeki meunang hésé capé ladang kesang, pacuan arék dimonyah­-monyah.
• Ulah tiis-tiis jahé. Hartina : Kudu iatna.